Wrth i gynghorau geisio trawsnewid eu gwasanaethau ac wrth i dechnoleg barhau i newid, rydym yn debygol o weld cynnydd cyflym yn y defnydd o atebion digidol.

Gallai cyfleoedd gwmpasu ehangder gwasanaethau'r cyngor, p'un a yw'n canolbwyntio ar wella cyfathrebu â defnyddwyr gwasanaethau, cynyddu effeithlonrwydd neu wella mynediad at wasanaethau. Ond a yw cynghorau mewn sefyllfa dda i fanteisio ar y cyfleoedd hyn a sicrhau gwerth am arian yn y broses?

Gwnaethom gynnal adolygiad o'r dulliau strategol o ymdrin â digidol ym mhob un o'r 22 prif gyngor yng Nghymru. Ar y cyfan, er bod llawer o gynghorau yn cydnabod y rôl y gall digidol ei chwarae wrth gyflawni eu huchelgeisiau tymor hwy, mae gwendidau yn eu dulliau gweithredu yn peri risgiau gwerth am arian.

Gwelsom nad oedd cynghorau'n aml yn glir ynghylch sut yr oeddent yn mynd i ariannu eu huchelgeisiau. Gwelsom wendidau wrth fonitro effaith a gwerth am arian prosiectau digidol. Gallent hefyd wneud mwy i gynnwys dinasyddion a gweithio mewn partneriaeth â sefydliadau eraill i helpu i gyflawni eu hamcanion hirdymor.  

Fe ddaethom o hyd i rai enghreifftiau o arfer da er mwyn i gynghorau eu nodi.

• Mae Cyngor Powys o'r farn bod digidol yn ganolog ar gyfer sbarduno gwelliant trawsnewidiol i'r holl wasanaethau. Cefnogir strategaeth ddigidol y Cyngor gan dri achos busnes sy'n nodi cyllid dros dair blynedd. Dyrannodd y ddau achos busnes cyntaf dros £5.2 miliwn ar gyfer 2019 i 2025 ac mae'r trydydd wedi sicrhau £3.9 miliwn ar gyfer y pedair blynedd nesaf. Mae'r achosion busnes yn nodi'n glir y risgiau, yn ogystal â chamau lliniaru posibl. Drwy ddyrannu cyllid o'r fath i gefnogi'r strategaeth ddigidol ac asesu'r risgiau, mae'r Cyngor yn cynyddu'r tebygolrwydd y bydd yn cyflawni ei ganlyniadau arfaethedig.
• Mae Strategaeth Ddigidol Cyngor Castell-nedd Port Talbot yn cyd-fynd yn agos â strategaethau tymor hir allweddol, gan gynnwys ei gynllun corfforaethol, sy'n nodi ei fwriadau digidol mewn 5 mlynedd ac mewn 20 mlynedd, ei raglenni newid strategol a datgarboneiddio. Sefydlodd Fwrdd Trawsnewid Digidol i ysgogi blaenoriaethu gweithgareddau a sicrhau cysylltiadau â blaenoriaethau corfforaethol. Mae'r Cyngor hefyd yn gweithio gyda phartneriaid y tu allan i'r sefydliad i gyflawni ei uchelgeisiau digidol.
• Mae Cyngor Dinas Abertawe yn cynnal llawer o weithgareddau cydweithredol gwahanol gyda chynghorau eraill yn y rhanbarth, y sector preifat a'r trydydd sector i wella cysylltedd digidol, seilwaith digidol, cynhwysiant digidol a sgiliau digidol. Maent hefyd wedi ystyried sut y gall y strategaeth ddigidol gyfrannu at nodau llesiant cenedlaethol Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol, gan ddatblygu ffactorau llwyddiant yn seiliedig ar egwyddor datblygu cynaliadwy'r Ddeddf.

Fe wnaethom nodi pum maes allweddol i'w gwella ar draws y 22 cyngor yn ymwneud â thystiolaeth, cydweithredu, adnoddau, effaith a dysgu. Bydd y gwersi hyn yn berthnasol i bob cyngor mewn ffyrdd gwahanol, felly rydym yn annog cynghorau i'w hystyried yng nghyd-destun eu hadroddiadau unigol.

1. Gallent ddefnyddio sylfaen dystiolaeth ehangach i lywio dull hirdymor sy'n canolbwyntio ar y dinesydd o ymdrin â digidol.
2. Gallent fynd ymhellach i weithio ar draws ffiniau mewnol a gyda phartneriaid allanol i sicrhau'r gwerth mwyaf posibl o'u strategaethau digidol.
3. Gallent wneud mwy i nodi'r manteision y gellid eu cyflawni, a'r adnoddau sydd eu hangen i'w helpu i droi uchelgais yn realiti.
4. Mae angen iddynt sicrhau eu bod yn gallu asesu effaith eu strategaethau digidol a'u prosiectau unigol.
5. Gallent gymryd agwedd fwy systematig tuag at ddysgu, fel y gallant addasu a gwella eu gwaith ar ddigidol.