Codi pryderon nad yw’r gyfundrefn diogelwch adeiladau newydd yn cael ei blaenoriaethu ac nad oes adnoddau’n cael eu darparu ar ei chyfer

Codi pryderon nad yw’r gyfundrefn diogelwch adeiladau newydd yn cael ei blaenoriaethu ac nad oes adnoddau’n cael eu darparu ar ei chyfer
A young female builder using a level to build and check a wall

Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi blaenoriaeth i gymryd camau gweithredu yn dilyn trychineb Grenfell; fodd bynnag mae cryn dipyn o ansicrwydd o hyd ynghylch sut y bydd y cynllun newydd yn cael ei roi ar waith

Yn 2017, bu farw 72 o bobl yn Nhân Tŵr Grenfell. Yn dilyn y trasiedi hwn, fe gomisiynodd Llywodraeth y DU Ymchwiliad Hackitt, adolygiad annibynnol o Reoliadau Adeiladu a Diogelwch Tân. Datgelodd yr Ymchwiliad faterion difrifol a hirsefydlog gyda’r system diogelwch adeiladau gyfredol. Ers yr adeg hon, mae Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru wedi blaenoriaethu camau gweithredu i wella’r drefn ar gyfer plismona diogelwch adeiladau i sicrhau ein bod yn osgoi trychineb arall fel Grenfell.

Mae ein hadroddiad yn dod i’r casgliad, er bod y newidiadau i Reoli Adeiladu a Diogelwch Adeiladau i’w croesawu, nad yw’r rhai sy’n gyfrifol am roi’r newidiadau hyn ar waith mewn sefyllfa dda i’w cyflawni a’u bod yn methu â chyflawni eu rolau estynedig mewn modd effeithiol i sicrhau bod adeiladau yng Nghymru’n ddiogel. Mae ansicrwydd o hyd ynghylch y modd y bydd rhai agweddau ar y gyfundrefn Diogelwch Adeiladau newydd yn cael eu rhoi ar waith, gyda rhai penderfyniadau allweddol heb gael eu gwneud eto. Er bod gan y rhan fwyaf o awdurdodau lleol a gwasanaethau tân ac achub ddealltwriaeth dda am risgiau i ddiogelwch adeiladau lleol, nid ydynt wedi amlinellu sut y maent yn bwriadu ateb gofynion y Ddeddf.

Canfuom fod ystod eang o broblemau’n wynebu’r proffesiwn rheoli adeiladu a diogelwch adeiladau, gan gynnwys heriau sylweddol o ran staffio, gyda gweithlu sy’n heneiddio a chynllunio gwael ar gyfer olyniaeth. Mae’r diffyg buddsoddi mewn hyfforddi a datblygu’n golygu nad yw gwasanaethau’n gydnerth nac yn addas ar gyfer y dyfodol, gan godi pryderon y bydd awdurdodau lleol yn ei chael yn anodd cyflawni eu cyfrifoldebau’n llwyddiannus.

Mae gennym bryderon arbennig ynghylch rheolaeth ariannol ar reoli adeiladu gydag arferion cyfredol rhai awdurdodau o bosibl yn anghyfreithlon am nad ydynt yn gweithredu’n unol â rheoliadau a chanllawiau. Er bod y pandemig wedi helpu awdurdodau lleol i foderneiddio’u gwasanaethau, rydym yn pryderu nad yw gwasanaethau’n gydnerth.

Mae diffyg fframwaith cenedlaethol i fonitro a gwerthuso rheoli adeiladu a diogelwch adeiladau’n golygu nad yw awdurdodau lleol a phartneriaid yn gweithio’n unol â mesurau deilliant a thargedau y cytunwyd arnynt. Mae hyn yn gwanhau’r drefn o graffu ar wasanaethau ac nid yw’n helpu i liniaru risg.

Mae ein hadroddiad yn amlinellu nifer o argymhellion ar gyfer Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol, gan gynnwys:

  • Darparu mwy o eglurder ynghylch rhoi Rhan 3 o’r Ddeddf Diogelwch Adeiladau ar waith a’r disgwyliadau a geir ynddi
  • Sicrhau bod digon o adnoddau i gyflawni’r newidiadau i ddeddfwriaeth a pholisi ar gyfer Diogelwch Adeiladau i leihau’r risgiau i’w rhoi ar waith
  • Cynyddu goruchwyliaeth a rheolaeth ar reoli adeiladu i sicrhau bod system sicrwydd gadarn yn ei lle ar gyfer rheoli adeiladu a diogelwch adeiladau

Roedd tân Tŵr Grenfell yn drasiedi cenedlaethol, ac rydym yn dal i deimlo’i effaith heddiw. Mae fy adroddiad yn amlygu pryderon mawr ynghylch rhoi’r system newydd ar gyfer Diogelwch Adeiladau ar waith. Er ei bod yn galonogol gweld yr awch ac ymrwymiad gan y rhai sy’n gweithio yn y sector, rwy’n pryderu nad oes digon o flaenoriaeth yn cael ei rhoi i’r gwasanaethau hyn ar lawr gwlad. Mae’r diffyg cynlluniau cadarn, prosesau penderfynu eglur ac adnoddau digonol yn codi pryderon go iawn na fydd y ddeddfwriaeth newydd yn cael ei chyflawni ac y bydd y problemau y mae’n ceisio mynd i’r afael â hwy’n dal i fodoli.

Archwilydd Cyffredinol, Adrian Crompton
‘Craciau yn y Sylfeini’ – Diogelwch Adeiladau yng Nghymru
Diogelwch Adeiladau – A ydym wedi dysgu o Grenfell?